Therapeutic Dystopia
Κείμενο
Πρόλογος
Η επιστημονική φαντασία ξεκίνησε ως κλάδος της λογοτεχνίας τον 19ο αιώνα, και παρουσιάζει μια ζωή σε τεχνολογικά κορεσμένες κοινωνίες. Από το 1920 και μετά όμως, το είδος ξεπερνάει τα όρια της τυπωμένης λέξης και διεισδύει στο ραδιόφωνο, στο σινεμά, στα κόμικς και στα βιντεοπαιχνίδια. Ανεξαρτήτως όμως της τέχνης στην οποία απευθύνεται η επιστημονική φαντασία, αξίζει κανείς να αναρωτηθεί: Από που πηγάζει η φαντασία του δημιουργού ενός δυστοπικού sci fi σεναρίου?
Η τεχνολογία στη ζωή μας
Μια γρήγορη ματιά στην παρούσα κατάσταση θα μας επιβεβαιώσει πως μετά βίας μπορούμε να βρούμε κάποια πτυχή της ζωής μας που να μην εξυπηρετείται από μηχανές. Είναι αναπάντεχο λοιπόν να εκφράζουμε άγχος και αγωνία για το ποια κατεύθυνση χαράζει η ανθρωπότητα συνάμα με την τεχνολογία. Παρόμοια συναισθήματα λειτουργούν και ως πηγή έμπνευσης για την φαντασία του δημιουργού, ο οποίος με την σειρά του θα οραματιστεί μια αρνητική κατάληξη αυτής της κατεύθυνσης.
Μάτριξ και Μάρξ
Σε αυτά τα σενάρια, λίγο η πολύ, οι μηχανές απειλούν την ανθρώπινη ύπαρξη, όπως για παράδειγμα στο Matrix, όπου οι άνθρωποι συντηρούνται πλέον από τις μηχανές, στοιβαγμένοι μέσα σε στενά δοχεία, και χρησιμεύουν ως πηγή ενέργειας για τις ίδιες. Τέτοιες φανταστικές αλληγορίες, γεννημένες μέσα από τις ανησυχίες των καλλιτεχνών, μας προειδοποιούν πως στο τέλος οι άνθρωποι θα ζουν για χάρη των μηχανών και όχι το αντίθετο. Παρόμοιες ανησυχίες λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης της εποχής και της εκμετάλλευσης των εργατών είχε εκφράσει ο Marx, καθώς παρατηρούσε πως η εργασία χάνει το ανθρώπινο νόημα της και υποβιβάζεται σε μια απλή μηχανική ενέργεια.
Social Media και Επικοινωνία
Υπάρχει όμως πραγματικός φόβος να μηχανοποιηθούμε στον 21ο αιώνα? Μια γρήγορη ματιά γύρω μας ίσως το επιβεβαιώσει, καθώς φαίνεται να αναγνωρίζουμε αριθμητικά τους επαίνους μέσα από τα like των social media, άλλα πιο σπάνια τους βιώνουμε, πόσο μάλλον να τους εκφράσουμε δια-προσωπικά στους αγαπημένους μας. Παρόμοιος φόβος εκφράζεται και στο επεισόδιο nosedive της σειράς black mirror, όπου τα likes φτάνουν στο σημείο να έχουν πια τον ρόλο του συναλλάγματος.
Η Εμπειρία του θεατή
Φαίνεται λοιπόν πως παρακολουθώντας μια τέτοια ταινία, δεν στοχαζόμαστε απλά, αλλά βιώνουμε πραγματικά για λίγο την δυστοπία, την χειρότερη πορεία που θα μπορούσε να πάρει ο άνθρωπος σε σχέση με την τεχνολογία. Και έτσι μας βοηθάει να αναρωτηθούμε για την προσωπική ευθύνη που έχει ο καθένας μας απέναντι της και μας δίνει την δυνατότητα να πάρουμε συνειδητές αποφάσεις ωστέ να μην καταλήξουμε εκεί. Μας βάζει στην διαδικασία να ζήσουμε πιο συνειδητά και υπεύθυνα με τις συνθήκες της εποχής μας, σε αυτές που έτυχε να γεννηθούμε.
Επίλογος